Türkiye’nin Kamu Borcu Rekor Kırdı: Son Veriler Ne Söylüyor?

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı verilere göre, merkezi yönetim kapsamındaki kamu borcu, 2023 yılının Temmuz ayı başından bu yılın Ekim sonuna kadar %56,5 oranında bir artışla 8 trilyon 795,7 milyar liraya ulaştı. Bu süreçte, Hazine tarafından yönetilen borç stoku tam olarak 3 trilyon 175,5 milyar lira olarak kaydedildi.

Bütçe Açıkları ve Borçlanma İhtiyacı Artıyor

Bütçe açıkları ve kamu borçlanma gereksinimindeki artış programın ilk 16 ayında borç stokunda kayda değer bir büyüme yaşanmasına neden oldu. Bu durum, yüksek faiz oranlarının etkisiyle TL cinsinden iç borçlanmaların artmasıyla özel sektör yatırımları üzerinde olumsuz bir etki yarattı.

Hazine İç Borçlanmaya Yüklendi

Dış kaynaklardaki daralma bu süreçte aşılmazken, kamu açıklarının finansmanı için gereken kaynaklar, yüksek faiz oranları ile cazip hale gelen TL cinsinden devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) yoluyla sağlandı. Merkezi yönetim borç stokundaki hızlı artış, esasen TL cinsi kağıtlarla yapılan iç borçlanmadan kaynaklanıyor. Dönem içinde dövize dayalı iç borçlar ve dış borçlardaki artış ise daha sınırlı kaldı.

İç Borç Stoku Kayda Değer Bir Artış Gösterdi

Dünya’dan Naki Bakır’ın aktardığına göre, Temmuz 2023 ile Ekim 2024 arasındaki süreçte TL cinsinden iç borç stoku %92,8 artışla 3 trilyon 558,8 milyar liraya ulaşırken, döviz cinsi iç borç stoku ise %20,6 oranında artarak 880,9 milyar lira seviyelerine ulaştı. Böylece toplam iç borç stoku %78,4 oranında bir artış göstererek 4 trilyon 594,4 milyar liraya erişti.

Dış Borçta Sınırlı Artış

Merkezi yönetimin dış borç stoku ise, ulusal para cinsinden dövizdeki makul seyrin etkisiyle %38 oranında artmak suretiyle 4 trilyon 201,2 milyar lira seviyesine ulaştı. Dış borçlar ve dövize dayalı iç borçların toplamı ise 5 trilyon 82,1 milyar lira oldu ve bu rakam toplam borç stoku içinde yaklaşık %57,8’lik bir paya sahip.

Yüksek Dolarizasyon Devam Ediyor

Bu veriler ışığında, Haziran 2023 itibarıyla dövizli borçların toplam borç stoku içindeki payı %67,2 seviyesine ulaşmışken, program dönemi boyunca TL faizli araçlara yönelimle bu oran 10,6 puan geriledi. Ancak geçmiş yıllarda %50’nin altında seyreden dövizli borç oranı, hâlâ yüksek bir düzeyde bulunuyor.

IMF Global Borç Krizi ile İlgili Uyarılarda Bulundu

IMF’nin ekim ayında yayımlanan Mali Gözlem Raporu’nun dikkat çektiği noktalardan biri, zayıf büyümenin yüksek borçla birleşiminin tehlikeli olduğu. Hükümetlerin borçları azaltarak gerçekçi mali tamponlar oluşturmasına dair tavsiyeler öne çıkmaktadır. Küresel kamu borcunun 2024 itibarıyla 100 trilyon doları aşacağı öngörüsü ışığında, bu durumun Türkiye için de risk oluşturabileceği vurgulanmaktadır.

IMF, Türkiye için 2024 yılında merkezi yönetim borcunun milli gelire oranını %25,2 olarak tahmin ediyor. Buna karşın, diğer ülkelerin oranları bu ölçekte oldukça yüksektir. Örneğin, Avrupa Birliği’nin genel yönetim borç stoku GSYH oranının %82,7 olması bekleniyor.

Kamu Borçlanma İhtiyaçları ve Sebepleri

Pandemi süreci, ardından gelen gelişmeler, mali dengelerin bozulmasına neden oldu. Enflasyon baskıları, yönetimden kaynaklı mali politikaların değişimi ve sosyal güvenlik kapsamındaki düzenlemeler gibi unsurlar, borçlanma ihtiyacını artıran başlıca etkenlerdir. Yeni yönetim, bütçe açıklarının giderek büyümesine karşın, krizi önlemek amacıyla mali dengeleri sağlamlaştırma çabasını sürdürüyor.

Kaynak: patronlardunyasi.com